سوالات خانواده

——————–

سؤال ۱- زوجه به دلیل عدم تمکین و بدون اجازه زوج در منزل پدر خود به سر می برد و در غیاب زوج قسمتی از اثاثیه منزل را با همدستی برادرش برده، مراحل قانونی آن چگونه است؟ و آیا آرایی در این گونه موارد از سوی دادگاه صادره شده؟ و آیا در هنگام تنظیم دادخواست طلاق تأثیری در محکومیت زن دارد؟

 

پاسخ : جهیزیه از جمله دارایی زن می باشد که با بردن به منزل شوهر به او اجازه استفاده می دهد و اگر زوج با بردن جهیزیه توسط زوجه موافق نباشد مشارالیها می تواند به دادگاه مراجعه نماید و تأثیری در طلاق ندارد ولی چنانچه زوجه به همراه جهیزیه خود مقداری از اثاثیه متعلق به زوج را به عنوان جهیزیه معرفی و در هنگام تأمین اموال با خود ببرد زوج می تواند به دادگاه موضوع را اعلام و استرداد آن را مطالبه نماید ولی موضوع جنبه کیفری ندارد و صرفاً زوجه ضامن مثل و یا قیمت آن می باشد.

 

سؤال ۲- آیا پس از محرز شدن عدم تمکین زوجه از سوی زوج توسط شورای حل اختلاف، آیا شورای حل اختلاف می تواند حکم الزام به تمکین صادر کند یا دادگاه خانواده؟

 

پاسخ : شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی به دعوی تمکین ندارد و باتوجه به ماده ۱۲ قانون شورای حل اختلاف با ارجاع دادگاه،شورا سعی درحصول سازش بین زوجین می نماید.

 

سؤال ۳- زوجه در هنگام ترک منزل مشترک خویش مقداری پول نقد، سکه ووسایل شخصی زوج را که به صورت امانت در منزل بوده به همراه اموال خود برده و دادخواست طلاق داده و بدنبال آن هم زوج دادخواست الزام به تمکین داده چگونه می توان آن را اثبات رساند؟

 

پاسخ : صرفاً با اقرار ایشان یا شهادت شهود قابل اثبات است.

 

سؤال ۴- به جهت دوری از وطن آیا می توان به برادرم وکالت تام الاختیار در زمینه طلاق زوجه بدهد تا ایشان با انتخاب نمودن وکیل دادگستری مسئولیت امور را بر عهده بگیرد؟

 

پاسخ : چنانچه اختیارات لازم در وکالت نامه برادرتان برای انتخاب وکیل در مطلقه نمودن همسر و … اعطاء شده باشد برای این امر از طرف شما وکیل اختیار کند و نیاز به حضور شما نیست.

 

سؤال ۵- اگر زن در خانه شوهر باشد و تمکین نکند می تواند تقاضای نفقه بدهد؟

 

پاسخ : اگر ثابت شود که تمکین نمی کند ناشزه است )که معمولاً ثابت نمی شود(مستحق نفقه نخواهد بود.

 

سؤال ۶- زوجه بدون اجازه، منزل را ترک و به زادگاهش که محل عقد بوده نزد مادرش رفته؛ آیا برای دادن دادخواست الزام به تمکین می بایست محل اقامت )فعلی ایشان( طرح دعوی نماید یا در محل سکونت زوج و آیا زوجه که مهریه خویش را در مقابل حج واجب با متن دستنویس و امضاء هبه نموده می تواند هبه خویش را پس بگیرد یا خیر؟

 

پاسخ : دادخواست الزام به تمکین باید در دادگاه محل سکونت زوجه طرح شود. چون هبه معوض بوده است، خیر، نمی تواند عدول نماید.

 

سؤال ۷- در صورت عدم تمکین زن نفقه از او ساقط می شود یا مهریه؟

 

پاسخ : با توجه به این که در صورت عدم تمکین زوجه ، دادخواست از ناحیه زوج در دادگاه مطرح می گردد و بنابراین صدور حکم به تمکین کاشفیت از عدم تمکین زوجه، از زمان تقدیم دادخواست داشته و در نتیجه از زمان تقدیم دادخواست نفقه به زوجه تعلق نمی گیرد ولی مهریه به وی تعلق می گیرد .

 

سؤال ۸- زوجه تقاضای مطالبه مهریه را داده و حکم به نفع ایشان صادر شده، چگونگی شرایط اعسار و تقسیط مهریه چه موقع است؟ آیا زوج حق اعتراض نسبت به حکم صادره را دارد یا خیر؟ اگر زوج به زندان رود چه مدت دادخواست تقسیط رأی به طول می انجامد؟

 

پاسخ : دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه ارائه وتقاضای تقسیط نماید با احراز اعسار محکوم به پرداخت قسطی مهریه خواهد شد و با پرداخت اقساط، زندان منتقی است.(کما اینکه بر اساس رای وحدت رویه جدید همزمان با رسیدگی به پرونده مطالبه مهریه دادخواست اعسار نیز پذیرفته می شود)

 

سؤال ۹- زوجه به محض انعقاد عقد، مهریه اش را به اجرا گذاشته اعلام داشته که تا زمانی که زوج مهریه را پرداخت نکند زوجه به منزل وی نمی آید. حق حبس چیست؟ آیا زوجه می تواند حکم جلب زوج را از دادگاه بگیرد؟ آیا بعد از تقسیط مهریه زوج می تواند از دادگاه تقاضای ازدواج مجدد را بنماید؟ آیا زوج می تواند ثابت کند که زوجه قصد کلاهبرداری را از طریق مهریه اش را دارد؟

 

پاسخ : زوجه از حق حبس استفاده نموده است مطابق ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که در مقابل زوج دارد امتناع نماید. نمی توان گفت عمل وی کلاهبرداری است یا وی قصد کلاهبرداری دارد. با این وصف محکومیت قطعی زوج به پرداخت مهریه و ابلاغ اجرائیه چنانچه زوج مهریه را نپردازد یا این که اعسار خویش را درهمان دادگاه به اثبات نرساند وی می تواند با اعمال ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی حکم جلب زوج را بگیرد، بعد از تقسیط مهریه و پرداخت قسط اول حق حبس وی زائل می شود و زوجه مکلف به تمکین است و چنانچه به دلیل موجه قانونی حاضر به تمکین نباشد زوج می تواند پس از اثبات موضوع در دادگاه اجازه ازدواج مجدد بگیرد و توضیح ضروری اینکه  به موجب رأی وحدت رویه  ۷۰۸-۲۲/۵/۱۳۷۸ هیأت عمومی دیوان عالی کشور تقسیط مهریه نافی حق حبس زوجه نیست مع الوصف به موجب آن تا پرداخت آخرین قسط مهریه حق حبس به قوت خود باقی است.

 

سؤال ۱۰- آیا در عدّه طلاق مرد باید به زن نفقه بدهد؟

 

پاسخ : فقط در طلاق رجعی در اجرای تبصره ۴ از ماده واحده قانون اصلاح مقررات که زن تکلیف به اسکان در محل زندگی شوهر را دارد نفقه به او در دوران عدّه تعلق می گیرد و اگر بعد ازصدور حکم طلاق حاضر به حضور در محل زندگی زوج نباشد نفقه ای به وی تعلق نمی گیرد و در طلاق از نوع بائن که زن تکلیف به حضور در منزل زوج نداشته نفقه ای در دوران عدّه به زن تعلق نمی گیرد.

 

سؤال ۱۱- زوج محکوم به پرداخت نفقه ماهیانه در حق فرزند است با وجود صدور اجرائیه تا کنون زوجه نتوانسته این مبلغ را از وی دریافت کند آیا می توان زوج را ملزم به پرداخت درست وبه موقع نفقه کرد؟ در صورت استنکاف زوج از اجرای حکم آیا میشود از حقوقش کسر گردد؟

 

پاسخ : مطابق ماده ۶۲۴ قانون مجازات اسلامی برای ترک انفاق کیفرحبس از سه ماه و یک روز تا پنج ماه تعیین گردیده است و در غالب موارد موثر بوده است. زوجه می تواند با مراجعه به دادسرای محل سکونت او از زوج شکایت کند و در صورت عدم پرداخت نفقه در موعد مقرر از محل حقوق وی اقدام نماید وچنانچه محکوم علیه از پرداخت نفقه فرزند خود امتناع نماید پس از تقاضای اجرا از ناحیه محکوم له، چنانچه محکوم علیه از پرداخت نفقه امتناع و مالی از وی بدست نیاید محکوم له می تواند در اجرای ماده ۲ قانون نحوه محکومیتهای مالی تقاضای حبس وی را بنماید و یا در اجرای ماده ۹۶ قانون اجرای احکام مدنی تقاضای کسر از حقوق وی را بنماید. ضمناً طرح شکایت ترک انفاق مستلزم توان مالی منفق نمی باشد و می بایست نفقه فرزندان را بپردازد.

 

سؤال ۱۲- راجع به ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی این که تمکین در چه زمانی محرز خواهد شد؟ اگر پرداخت مهریه را قسطی کرده باشند به محض دریافت اولین قسط باید تمکین صورت گیرد یا این که تا دریافت کل مهریه زوجه می تواند تمکین نکند؟

 

پاسخ : تقسیط مهریه توسط دادگاه مانع از استفاده زوجه از حق حبس نمی باشد بنابراین با توجه به ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی تا پرداخت کلیه مهریه زوجه می تواند از تمکین امتناع و نفقه را مطالبه نماید.

 

سؤال ۱۳- در نکاح موقت آیا زوج مکلف به پرداخت نفقه به زوجه است یا خیر؟

 

پاسخ : قانونگذار تنها در عقد دائم زوج را ملزم به انفاق می داند لکن چنانچه در عقد موقت شرط نفقه موجود باشد یا عقد موقت بر مبنای نفقه منعقد شده باشد زوج مکلف به انفاق زوجه موقت می باشد.

 

سؤال ۱۴- اگر زن به دانشگاه آزاد رفته باشد، مخارج دانشگاه جزء نفقه محسوب می شود؟ اگر زوج قبل از ترک کردن زوجه را به درس خواندن وادار کرده باشد مخارج دانشگاه و خوابگاه بر عهده کیست؟

 

پاسخ : چنانچه هنگام عقد ازدواج زوجه دانشجوی دانشگاه آزاد بوده و ادامه تحصیل، مورد نظر زوجه و قبول زوج باشد و یا با موافقت زوج، زوجه ادامه تحصیل دهد و اگرچه وفق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی هزینه تحصیل به عنوان نفقه محسوب نمی گردد ولی بلحاظ قبول زوج متعهد به پرداخت می شود. در ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه عبارت است از مسکن، البسه، غذا و اثاث البیت که به طور متعارف با وضعیت زن متناسب باشد و خادم در صورت عادت زن به داشتن خادم یا احتیاج او به واسطه مرض یا نقصان اعضاء از زمان عقد تا فوت یا پس ازگذشت عده طلاق به زوجه در صورتی که ناشزه نباشد تعلق میگیرد و میزان آن به وضعیت زوجه متفاوت است مخارج دانشگاه جزء نفقه نیست.

 

سؤال ۱۵- چگونه می توان ثابت کرد که به زوجه نفقه پرداخت شده، در صورتی که هیچ رسیدی از آن نداشته باشد؟

 

پاسخ : صرفاً با اقرار زوجه یا شهادت شهود والا برای پرداخت نفقه می بایست دلیل و مدرک داشته باشد. چنانچه زوجه در منزل زوج زندگی نماید اصل بر دریافت نفقه است. )مساله ۱۶ از فصل فی النفقات تحریرالوسیله جلد ۲ حضرت امام )ره( )در صورت، قول زوج و با قسم، زن باید دلیلی ارائه نماید که علیرغم حضورش در منزل شوهر نفقه ای از وی دریافت نموده است ولی اگر زوج غایب و در خانه نباشد و یا این که زن را از منزل مشترک اخراج نموده باشد. در اینجا قول، قول زن است با قسم وی و مرد باید بینه ارائه کند که علیرغم نبودن درمنزل یا اخراج زن ولی نفقه وی را پرداخته است.

 

سؤال ۱۶- آیا زن می تواند در زمان نامزدی تقاضای نفقه کند؟

 

پاسخ : زوجه در ایام نامزدی حق مطالبه نفقه را ندارد و پس ازعقد ازدواج و تا زمان شروع زندگی مشترک و پس از عقد و تا زمان شروع زندگی مشترک چنانچه بین آنان توافق شده باشد که زن به لحاظ تحصیل و یا هر موردی دیگر مدتی را در منزل پدرش باشد و تمکین عام و خاص از زوج نداشته باشد که عرفاً به آن دوران عقد بستگی می گویند. در این مدت نیز حق و استحقاق دریافت نفقه را ندارد ولی در غیر این صورت پس از عقد ازدواج زن استحقاق دریافت نفقه را دارد.

 

سؤال ۱۷- زوج قبل از درخواست طلاق از سوی زوجه یک دستگاه اتومبیل و تلفن خریداری نموده و به نام زوجه نموده است ولی زوجه در دادگاه مدعی شد که خود وی آن را خریداری کرده است، چه طوری می توان اثبات کرد؟

 

پاسخ : در صورتی می توان اثبات کرد که اموال مذکور را زوج خریداری و به زوجه بلاعوض هبه نموده باشد و در شرایطی می توانید از هبه رجوع نماید و با ارائه دلیل مثل شهادت شهود و یا مدرک کتبی و یا این که اتیان سوگند طرف مقابل را از دادگاه تقاضا نماید.

 

سؤال ۱۸- سقف نفقه زن و فرزند چه قدر است. وقتی پدری تمام خرجی زن و فرزندش را داده ولی رسید ندارد چه کار می تواند بکند؟ آیا در این مورد حبس هم در نظر گرفته شده است؟

 

پاسخ : در قانون سقفی برای نفقه تعیین نشده بلکه موکول به عرف و تشخیص دادگاه گردیده که با رعایت شأن و نیازهای اولیه زندگی و در مواردی جلب نظر کارشناس تعیین می شود. در هر صورت با رعایت اصل عدم اثبات پرداخت نفقه با مدعی آن )زوج( است. در مورد زندان نیز هم از لحاظ حقوقی )اعمال ماده ۲قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی( و هم کیفری )ترک نفقه( زندان وجود دارد. در میزان نفقه زوجه وفق ماده ۱۱۰۷  قانون مدنی همه نیازهای زن در حد متعارف مورد لحاظ قرار می گیرد. به این توضیح که در تعیین میزان نفقه نیاز زن مورد نظر قانونگذار است و نه وضعیت مالی مرد ولی درتعیین میزان نفقه فرزندان وفق ماده ۱۲۰۴ قانون مدنی صرفاً به قدر رفع حاجت از فرزند و با درنظر گرفتن درجه استطاعت پدر مورد نظر مقنن است.

 

سؤال ۱۹- برای گرفتن نفقه از طریق دادگاه چگونه باید اقدام کرد؟

 

پاسخ : به دادگاه خانواده محل سکونت مراجعه و با تقدیم دادخواست و تصاویر مصدق سند ازدواج و شناسنامه خویش و پرداخت هزینه دادرسی می توان اقدام کرد. ضمن آن که می توان ازطریق دادسرای محل سکونت مراجعه و شکایت کیفری طرح کرد و سریعتر به نتیجه می رسد. برای دریافت نفقه صرفاً از طریق دادگاه خانواده و یا دادگاهی که به قائم مقامی دادگاه خانواده رسیدگی می نماید و در محل اقامت زوج و با توجه به ماده ۱۳ قانون آئین دادرسی در امور مدنی محل وقوع عقد ازدواج قابل مطالبه می باشد و ضمیمه دادخواست دلائل نیز ضمیمه می گردد ولی برای شکایت کیفری ترک انفاق فقط دردادسرای محل وقوع زندگی قابل طرح می باشد.

 

سؤال ۲۰- اگر خانمی در موقع عقد و قبل از ازدواج ، مهریه خود را اجرا بگذارد زوج توان پرداخت آن را نداشته باشد آیا در این مورد ماده ۲ نحوه اجرای محکومیتهای مالی اجرا می شود و زوج به علت عجز از پرداخت به زندان می رود؟

 

پاسخ : پس از عقد، زوجه مالک مهریه است و می تواند آن را مطالبه کند. و زوج نیز همزمان با آن می تواند طرح دادخواست اعسار نماید. در صورت تقسیط مهریه و پرداخت به موقع اقساط، ماده ۲ اعمال نمی شود والا با درخواست زوجه اعمال و زوج تا پرداخت مهریه یا تقسیط مهریه زندانی می شود. با وقوع عقد ازدواج زن مالک مهر شده و می تواند مهریه را به دو طریق مطالبه نماید. از طریق اجراییه اداره ثبت اسناد و املاک و با مراجعه به دفتر ازدواج و با صدور اجرائیه به اجرا ثبت اسناد ارسال و از این طریق باید مال از ناحیه زوج معرفی و از طریق مزایده مهریه خود را از زوج اخذ نماید و یا با اعمال ماده ۹۶ اجرای احکام مدنی از طریق کسر حقوق، مهریه را اخذ نماید ولی اعمال ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی در خصوص حبس محکوم علیه بدون رأی دادگاه امکان پذیر نمی باشد ولی اگر مهریه را از طریق دادگاه خانواده مطالبه نمود و با صدور رأی و قطعیت آن و صدور اجرائیه چنانچه مالی از محکوم علیه به دست نیامد، ماده ۲ قانون فوق الذکرقابل اعمال است و حبس محکوم علیه تا صدور حکم اعسار مطلق و یا تقسیط و یا پرداخت یکجا مهریه ادامه می یابد.

 

سؤال ۲۱- دختری به عقد شخصی درآمده، قبل از این که به خانه شوهرش برود تمکین نموده  و حال زوج پس از گذشت چندین ماه حاضر نباشد وی را به خانه ببرد، آیا علاوه بر مهریه می تواند دادخواست نفقه و تعیین تکلیف و یا دادخواست تمکین بدهد؟

 

پاسخ : از تاریخ عقد زوجه مستحق نفقه و مهریه است و چه تمکین خاص )عمل زناشویی( داشته باشد چه نداشته باشد در مورد سوال، دادخواست های مذکور قابل طرح است به استثناء تمکین که وظیفه زوجه است نه زوج و با وقوع عقد ازدواج زن مالک مهریه است و ارتباطی به عدم تمکین و یا تمکین ندارد و هرزمان می تواند مطالبه نماید ولی وقتی استحقاق دریافت نفقه را دارد که در تمکین مرد باشد و در صورت امتناع از تمکین مرد می تواند دادخواست الزام به تمکین را در دادگاه خانواده مطرح نماید.

 

سؤال ۲۲- یکی از موارد طلاق، عدم تمکین زوجه است مراحل طلاق به چه صورت است؟

 

پاسخ : عدم تمکین زوجه ارتباطی به حقوق مرد مبنی بر تقدیم دادخواست طلاق ندارد و با توجه به ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی مرد هر زمان می تواند با رعایت مقررات و تقدیم دادخواست همسر خود را مطلقه کند و عدم تمکین زوجه موجب  میگردد که با تقاضای مرد مبنی بر طلاق زن نتواند از حقوق خود مثل، تا نیمی از دارایی و یا اجرت المثل موضوع تبصره ماده ۶ قانون اصلاح مقررات طلاق استفاده نماید.

 

سؤال ۲۳- آیا زوج نفقه را در اولین جلسه دادرسی باید پرداخت کند و نفقه در ایام نامزدی به چه صورت است؟

 

پاسخ : خیر، تا قطعیت محکومیت زوج و صدور اجرائیه ، زوج مکلف به پرداخت نیست ولی در هر صورت به مجرد اجرای صیغه عقد درغیر موارد، حبس زوجه، مکلف به تمکین و زوج مکلف به پرداخت نفقه خواهد بود و با ذکر این نکته که نامزدی با دوران عقد قبل از مراسم ازدواج فرق دارد. در دوران نامزدی نفقه و مهریه وجود ندارد. الزام زوج به پرداخت نفقه پس از مطالبه زوجه و صدور اجرائیه صورت می گیرد و قبل از وقوع عقد ازدواج در دوران نامزدی زوجه استحقاق مطالبه و دریافت نفقه را ندارد.

 

سؤال ۲۴- آیا در دوران نامزدی مهریه و نفقه به زوجه تعلق می گیرد؟

 

پاسخ : خیر( نامزدی دوران قبل از عقد را می گویند ) ، اگر عقد کرده باشد هم مهریه و هم نفقه به زوجه تعلق می گیرد. پس از عقد زن مالک مهریه می گردد و می تواند آن را مطالبه نماید ولی استحقاق دریافت نفقه مستلزم تمکین وی از شوهر است مگر این که زن بخواهد در اجرای ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی بخواهد از حق حبس استفاده نماید.

 

سؤال ۲۵- در سال ۱۳۶۰ با مهریه ۳۰۰۰۰۰هزار تومان ازدواج نمودم حقوق ماهیانه ام را خرج و مخارج زندگی کردم. با شهادت فرزندان حال آیا می توانم کل حقوق و نفقه خود را از زوج مطالبه کنم؟ آیا مبلغ آﻧﻬا نیز مانند مهریه به روز محاسبه می شود؟

 

پاسخ : در صورتی که در دادگاه احراز کند از ایشان نفقه ای نگرفته اید می توانید آن را مطالبه کند. همچنین اگر اثبات شود که حقوق خود را به قصد عدم تبرع در اختیار همسرتان قرار داده اید می توانید استرداد آن را بخواهید به نرخ روز نمی توانید درخواست کنید.

 

سؤال ۲۶- آیا نداشتن پرده بکارت از علل فسخ نکاح است؟

 

پاسخ : چون در مورد طلاق زوج می تواند بدون هیچ گونه دلیلی همسر خویش را طلاق دهد اما اگرچه در قانون مدنی نداشتن پرده بکارت صراحتاً از موارد فسخ نکاح شمرده نشده است لیکن چنانچه زوجه نتواند اثبات نماید که قبل از عقد، زوج را ازاین موضوع مطلع نموده است به استناد مفاد ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی زوج حق فسخ نکاح را خواهد داشت.

 

سؤال ۲۷- در چه صورتی نصف اموال به زوجه تعلق می گیرد؟ آیا پذیرش قانون اجباری است یا اختیاری و این گونه وصول به مهریه مربوط می شود؟

 

پاسخ : تنصیف دارایی زوج قانون نیست بلکه توافقی است میان زوجین که هنگام عقد ازدواج دائم زوج با امضاء شرایط ضمن عقد مندرج در نکاحنامه رسمی به زوجه وکالت بلاعزل می دهد تا در صورتی که طلاق به درخواست زوجه نباشد و یا این که طبق تشخیص دادگاه تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتار وی نباشد تا نصف دارایی موجود که مرد در ایام زناشویی بدست آورده را به زوجه منتقل نماید. بنابراین در صورت تحقق شرایط مذکور با دادخواست زوجه دادگاه حکم به تنصیف دارایی مرد صادر خواهد نمود و موضوع ارتباطی به مهریه ندارد.

 

سؤال ۲۸- در سند ازدواج درج شده است که زوج به زوجه وکالت بلاعزل داد هرگاه بخواهد و به هر طریق که مایل باشد به هر نوع که بخواهد طبق مقررات خود را مطلقه کند؟ آیا زوجه می تواند بدون مراجعه به دادگاه به محضر برود و طلاق بگیرد و برای طلاق چه مدارکی لازم است؟

 

پاسخ : خیر، دفاتر طلاق چنین اختیاری ندارند. شما باید از طریق دادگاه با وکالتی که دارید اقدام نمائید و شما باید دادخواست به دادگاه ارائه نمائید. با توجه به ماده واحده قانون اصلاح مقررات طلاق هرگونه تقاضای طلاق بایستی در دادگاه خانواده مطرح گردد و مدارک لازم عبارتند از تصویر صفحات اول و دوم شناسنامه زوجه و نیز تصویر کلیه صفحات سند نکاحیه.

 

سؤال ۲۹- آیا همزمان با طلاق می توان دادخواست مطالبه مهریه را کرد؟

 

پاسخ : بله، همزمان می توان اقدام کرد.

 

سؤال ۳۰-آیا شوهری که مهریه را پرداخت نموده می تواند بدون اجازه همسرش که هنوز عقد دائمی دارد، زن دیگری را اختیار کند؟

 

پاسخ : خیر، چنین حقی ندارد. وفق ماده ۱۶ قانون حمایت خانواده ها احصاء و رضایت همسر یکی از موارد طرح دعوی ازدواج مجدد است.

 

سؤال ۳۱- آیا زوج می تواند بدون حضور همسرش در دفتر طلاق صیغه ی طلاق را جاری کند؟

 

پاسخ : بدون صدور رأی قطعی دادگاه نمی تواند اما چنانچه دادگاه گواهی عدم امکان سازش و طلاق صادر کرده باشد و قطعی هم شده باشد و اجرای صیغه طلاق فقط با ارائه حکم طلاق و یا گواهی عدم امکان سازش امکان پذیر است.

 

سؤال ۳۲- در صورت اخذ وکیل جهت طلاق دادن زن در ایران، آیا مرد می تواند در هیچ مرحله ای از دادرسی در ایران حضور نداشته باشد و تمام امور را به وکیل خود محول کند؟

 

پاسخ : بله، ضرورتی برای حضور موکل در دعاوی حقوقی نیست.

 

سؤال ۳۳- آیا زنی که در مدت زندگی مشترک خود شاغل بوده و درآمد خود را در زندگی هزینه نکرده نیز می تواند مدعی جهت تنصیف دارایی مرد باشد؟

 

پاسخ : بله، منتهی زن در صورتی می تواند مدعی تنصیف دارایی زوج شود که اولاً زوج در سند رسمی ازدواج وکالت بلاعزل چاپ شده که در اسناد ازدواج حدود ۲۰ سال اخیر گنجانده شده را امضاء نموده باشد. ثانیاً طلاق به درخواست زوجه نباشد یا این که ناشی از سوء رفتار وی نباشد. به این معنی که زوج بدون دلیل دادخواست طلاق داده باشد. ثالثاً تنصیف دارایی شامل اموالی است که در زمان زندگی مشترک حاصل گردیده است و اموال دیگر را شامل نمی شود.

 

سؤال ۳۴- آیا مردی که وکالت طلاق بلاعزل به زنش می دهد می تواند وکالت را باطل کند؟

 

پاسخ : ماده ۶۷۹ قانون مدنی مقرر می دارد، موکل می تواند هر وقت بخواهد وکیل را عزل کند مگر این که وکالت وکیل یا عدم عزل در ضمن عقد لازمی شرایط شده است البته در صورتی که موکل ثابت نماید عقد لازم موضوع وکالت بلاعزل وجود خارجی نداشته است از طریق دادگاه می تواند وکالت مذکور را باطل کند.

 

سؤال ۳۵- مردی وکالت بلاعزل طلاق به زنش بدهد و آن زن وکیل اختیار کند، آیا دادگاه می تواند بدون شاهد و داور و موکل یک طرفه حکم صادر کند و حق تجدیدنظرخواهی را از موکل بگیرد؟

 

پاسخ : اختیارات وکیل را موکل تعیین می نماید، بنابراین اسقاط حق تجدیدنظرخواهی و توکیل به غیر باید در وکالت نامه قید شده باشد و صدور گواهی عدم امکان سازش بدون تعیین داور و اظهارنظر داوران وجاهت قانونی ندارد.

 

سؤال ۳۶- در دعاوی خانوادگی )درخواست طلاق- عدم امکان سازش( ازجانب زوج وجود وکیل الزامی است یا اختیاری نحوه محاسبه اجرت المثل چگونه است؟

 

پاسخ : با توجه به رأی وحدت رویه انتخاب وکیل اختیاری است و میزان اجرت المثل و محاسبه آن توسط کارشناس رسمی دادگستری انجام می گیرد و محاسبه آن براساس جایگاه عرفی خانواده معلومات زوجه و سالهای زندگی مشترک و کارهای مثبت زوجه در زندگی مشترک مثل پرورش تعداد فرزندان، شیر دادن به آﻧﻬا محاسبه و اعلام می گردد.

 

سؤال ۳۷- آیا برای طلاق توافقی حضور مرد در جلسه دادرسی ضرورت دارد یا با دادن وکالت به شخص دیگر می تواند این امر صورت پذیرد؟

 

پاسخ : حضور هیچ کدام از زوجین بر فرض داشتن وکیل الزامی نیست، منظور وکیل دادگستری است یعنی وکیلی که از مراجع قانونی ( کانون وکلای دادگستری و یا مرکز امور مشاوران و وکلای قوه قضائیه ) پروانه وکالت داشته باشد والا سایر وکلایی که از طریق دفاتر اسناد رسمی وکالت به اصطلاح کاری دارند حق مراجعه به محاکم را ندارند.

 

سؤال ۳۸- مدتی زوج با زوجه اختلاف دارد و زوج اصرار به طلاق دارد آیا زوجه در دادگاه حاضر نشود و خواستار طلاق نباشد آیا زوج می تواند یک طرفه طلاق بدهد؟

 

پاسخ : بله، مطابق قانون زوج می تواند هر زمانی که بخواهد همسر خویش را طلاق دهد حتی اگر زوجه طلاق نخواهد.

 

سؤال ۳۹- چنانچه زوج بخواهد همسرش را طلاق بدهد نصف اموالی که در زمان زندگی مشترک بدست آورده اند آیا به زوجه تعلق می گیرد یا خیر؟ در سند ازدواج چیزی در مورد نصف اموال نوشته نشده است؟

 

پاسخ : چنانچه شرط تا نیمی از دارایی در سند ازدواج به امضاء زوجین و با شرایط مقرر برسد و تقاضای طلاق ناشی از تخلف زوجه از وظائف زناشویی و سوءاخلاق و رفتار وی نباشد با صدور رأی طلاق و درخواست زوجه که در هنگام رسیدگی نسبت به تا نیمی از دارایی در حق زوجه در رأی اظهارنظر می نماید و عرف حاکم نیست. قبول شرط و رفتار زوجه ملاک است.

 

سؤال ۴۰- مراحل طلاق برای زوجینی که )هنوز که زوج فقط عقد کرده و زندگی مشترک را شروع نکرده اند( توافقی می خواهند طلاق بگیرند به چه صورتی است؟

 

پاسخ : در طلاق توافقی تفاوتی بین عقد و شروع زندگی فرقی نیست. با طرح دادخواست مشترک مبنی بر طلاق توافقی در دادگاه خانواده و صورت جلسه ای که توافقات زوجین نسبت به مهریه و نفقه و سایر حقوق احتمالی در آن منعکس و تعیین تکلیف شده باشد و معرفی داور برای هر کدام یک نفر و تکمیل فرم داوری و اظهار نظر ایشان دادگاه رأی طلاق را صادر خواهد و با مراجعه به دفاتر طلاق اجرا خواهد شد.

 

سؤال ۴۱- اگر مادر در طلاق توافقی حضانت طفل ۵ ماه خود را به پدر واگذار کرده باشد آیا دوباره می تواند حضانت را پس بگیرد؟

 

پاسخ : به موجب ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی در بحث حضانت مصلحت طفل درنظر گرفته می شود و ملاک صلاحیت هر یک از والدین برای حضانت است و حق تکلیف هر یک از والدین از زمانی است که طرفین از نظر صلاحیت مساوی بوده در این صورت اولویت با آن کسی است که طبق قانون حضانت طفل به او محول گردیده است.

 

سؤال ۴۲- داور در انجام مراحل طلاق توافقی چه شرایطی را دارا باشد؟

 

پاسخ : شرایط داور وفق ماده ۴ آئین نامه اجرایی تبصره یک ماده واحده قانون اصلاح و مقررات طلاق عبارت از مسلمان بودن، آشنایی نسبی با مسائل شرعی خانوادگی، اجتماعی بودن، متأهل بودن، معتمد و عدم اشتهار به فسق و فساد و از نظر سن به دادگاه محول گردیده است.

 

سؤال ۴۳- در طلاق توافقی در دوران عقد وضعیت مطالبه مهریه چگونه است؟

 

پاسخ : وضعیت مهریه در طلاق توافقی براساس توافق طرفین است و نوع طلاق است و اگر توافق طرفین بر طلاق از نوع رجعی باشد همه مهریه و اگر خلع و مبارات باشد بنابر توافق تمام و یا قسمتی از مهریه از ناحیه زوجه بذل و زوج قبول بذل می نماید.

 

سؤال ۴۴- زوجه به چه صورتی می تواند به زوج وکالت جهت طلاق توافقی بدهد با عنایت به این که کلیه حقوق مالی را بخشیده برای گرفتن این وکالت به کجا باید مراجعه کرد؟

 

پاسخ : برای دادن وکالت می توانید به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنید. اگر مهریه و سایر حقوق مالی مانند نفقه را بخشیده است. در وکالت نامه قید شود که با بذل مهریه و سایر حقوق مالی می تواند از طرف شما خود را مطلقه نماید. مدارک لازم کپی مصدق اصل شناسنامه یا کارت ملی و سند ازدواج. شما می توانید به یک وکیل دادگستری نیز وکالت بدهید تا به اتفاق هم دادخواست طلاق توافقی بدهید.

 

سؤال ۴۵- قبل از طلاق توافقی چه راهکارهایی وجود دارد که زوجه تقاضای ادعای مالی ننماید؟

 

پاسخ : برای طلاق توافقی تمامی شرایط طرفین به صورت، صورت جلسه ای به امضاء زوجین می رسد از جمله بذل مهریه یا نحوه پرداخت و مقدار مهریه که همان صورت جلسه در حکم دادگاه خواهد آمد بنابراین آنچه مورد توافق شما باشد مبنای رأی دادگاه است!

 

سؤال ۴۶- آیا در اولین جلسه رسیدگی به طلب مهریه توسط زن اگر مرد هیچ گونه دفاعی نداشته باشد و موضوع را قبول کند، می تواند همزمان تقاضای اعسار کند؟

 

پاسخ : در صورتی که دعوی خواهان را کاملاً بپذیرد دادنامه صادره قطعی خواهد بود. و بر اساس رای وحدت رویه جدید همزمان با مطالبه مهریه توسط زوجه ، زوج می تواند تقاضای اعسار نماید .

 

سؤال ۴۷- دادخواست اعسار مبنی بر تقسیط مهریه رد شده و در مهلت مقرر هم اعتراض نکرد. آیا قانوناً محکوم علیه می تواند مجدداً دادخواست مشابه ارائه نماید؟ آیا تقدیم دادخواست مشابه غیرقانونی است؟

 

پاسخ : هر شخصی که محکوم به پرداخت وجهی بابت دین خود شده است اگر امکان پرداخت آن را یک جا نداشته باشد می تواند با تقدیم دادخواست اعسار خود را اثبات نماید. در قانون هیچ منعی برای تقدیم مجدد دادخواست اعسار پس از رد وجود ندارد.

 

سؤال ۴۸- آیا خواهان که مدعی اعسار شده به فرض که دارای املاک بوده می تواند دادخواست اعسار بدهد و خوانده چه ایراد و دفاعی می تواند داشته باشد؟

 

پاسخ : چنانچه اموالی از وی سراغ دارد که بیانگر تمکن مالی وی برای پرداخت هزینه دادرسی یا محکوم به است به دادگاه معرفی نماید. در هر حال دارای اعتبار قانونی است. در صورت وجود دلائل جدید طرح دادخواست مجدد بلامانع می باشد.

 

سؤال ۴۹- زوجه در یکی از ادارات دولتی مشغول به کار است که زوج با کارکردن او مخالف است، به کدام مرجع قضایی مراجعه کند؟ نحوه اجرای حکم چگونه است؟

 

پاسخ : با توجه به ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی زوج می تواند با تأیید دادگاه زن خود را از اشتغال به هر شغلی که منافی با مصالح خانوادگی یا حیثیت خود یا زوجه باشد، منع کند. رسیدگی به مورد در صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی است، اجرای این حکم صادر شده از طرف دادگاه که جنبه اعلامی دارد باید بوسیله موسسه یا اداره محل اشتغال زوجه انجام شود. ارسال رونوشت حکم صادره بوسیله دفتر دادگاه به دفتر سازمان متبوع زوجه امکان پذیر است.

 

سؤال ۵۰- در خصوص بخشنامه رئیس محترم قوه قضائیه در مورد حذف زندان از کسانی که درخواست اعسار به تقسیط مهریه را دارند، به چه صورت است؟

 

پاسخ : قانون اعسار و قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی صراحتاًدر این خصوص تعیین تکلیف کرد ه اند و بخشنامه رئیس قوه قضائیه صرفاًٌ تأکید بر اجرای صحیح قانون بوده است و تشخیص اعسار با دادگاه است و اضافه می گردد بنابر تعریف قانونی اعسار عبارت است از )توقف محکوم علیه از پرداخت دیه مورد لحوق حکم )محکوم به (به صورت دفعتاً واحداً(

 

سؤال ۵۱- در موارد فسخ نکاح از سوی زوج آیا مهریه به زوجه تعلق می گیرد یا خیر؟

 

پاسخ : مطابق ماده ۱۱۲۳ قانون مدنی عیوب، قرن، جذام، برص، افضاء، زمین گیری، نابینایی از هر دو چشم در زن موجب حق فسخ برای مرد خواهد بود. در صورت فسخ مهریه به زوجه تعلق نخواهد گرفت. هرگاه عقد نکاح قبل از نزدیکی به جهتی فسخ گردد زن حق مهر ندارد مگر در صورتی که موجب فسخ عنن باشد که در این صورت با وجود ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی مفهوم مخالف ماده این است که چنانچه فسخ نکاح بعد از نزدیکی باشد زن مستحق دریافت مهریه می باشد مگر در مورد عنن که هم زن مستحق دریافت نصف مهریه باشد.

 

سؤال ۵۲- در ضمن عقد نکاح پدر زوج به عنوان ضامن پرداخت مهریه معرفی گردد و پس از گذشت ۴ سال زوج در اثر سانحه ای فوت نموده و ماترکی از خود باقی نگذارد؛ آیا زوجه جهت اخذ مهریه می تواند به پدر متوفی رجوع نماید یا این که با فوت زوج، پدر از قید ضمانت خارج می گردد؟

 

پاسخ : بعد از این که ضمان به صورت صحیح واقع شود ذمه مضمون عنه بری و ذمه ضامن مشغول می شود )ماده ۶۸۹ قانون مدنی( و با توجه به این که عقد ضمان لازم است با فوت طرفین باطل نمی شود.

 

سؤال ۵۳- در عقد نکاح دائم قبل از دخول، مرد فوت می کند. براساس مفاد ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی اگر شوهر قبل از دخول زن را طلاق دهد زن مستحق نصف مهریه است. در مانحن فیه زن تقاضای طلاق ننموده و شوهر نیز متقاضی طلاق نیست؛ به چه صورت است؟

 

پاسخ : با توجه به تلفیق دو ماده ۱۰۸۲ و ۱۰۹۲ قانون مدنی و وحدت ملاک مسئله ۱۴ تحریرالوسیله تحت عنوان با این عبارت یعنی اگر یکی از زوجین قبل از نزدیکی بمیرد اقوی این است که مهر مانند مورد طلاق نصف آن بنابراین زوجه مستحق نصف مهر خواهد بود. به مجرد عقد زن مالک مهر می شود و می تواند هرگونه تصرفی در آن بنماید و مستفاد از ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی که چنانچه شوهر قبل از نزدیکی زن خود را طلاق دهد، زن مستحق نصف مهریه است به نظر می رسد حکم ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی حکم خاصی است که نمی توان به آن عمومیت داد زیرا استحقاق زن به گرفتن مهریه منوط به نزدیکی با او نیست بله، خواست دو طرف این بوده که نکاح در برابر مهر باشد. پس باید به این خواست احترام گذاشت. اگر مرد قبل از دخول فوت کند مهریه تمام باید پرداخت شود اما اگر قبل از دخول مرد طلاق دهد باید نصف مهریه را پرداخت کند.

 

سؤال ۵۴- نحوه اجرای جهیزیه در دادگاهها به چه صورت انجام می گیرد؟

 

پاسخ : برای استرداد جهیزیه لازم است دادخواستی تحت عنوان استرداد جهیزیه با رعایت قانون آئین دادرسی مدنی و به انضمام لیست سیاهه ای تنظیم و به امضای زوج رسیده است و تصویر برابر با اصل آن را ضمیمه دادخواست نموده والا با تنظیم لیستی که به امضاء شهود رسیده و مدارک مثبت زوجیت به دادگاه خانواده محل سکونت زوج ارائه نمائید و می توانند در دادخواست خود دستور موقت یا قرار تأمین خواسته را نیز اضافه نمایند تا به دستور دادگاه جهیزیه به صورت موقت به یک نفر حافظ امین تا تعیین تکلیف سپرده شود و پس از رسیدگی حکم به استرداد صادر شود البته صدور دستور موقت یا تأمین خواسته منوط به سپردن خسارت احتمالی  در حساب دادگستری است که پس از قطعیت حکم مسترد می گردد.

 

سؤال ۵۵- آیا دادگاه برای توقیف جهیزیه براساس لیست دست نویس از سوی همسر که به تأیید اقوام همسر رسیده باشد می تواند قرار تأمین خواسته بدون حضور مرد در خانه صادر کند و زن با فک قفل از سوی دادگاه اموال خود و اموال شوهر را توقیف نماید؟

 

پاسخ : قرار تأمین خواسته یا دستور موقت به درخواست خواهان صادر می شود منتهی در مواردی که مستند خواهان سند رسمی یا در حکم سند رسمی نباشد خواهان مکلف است مبلغی را به تشخیص دادگاه به عنوان خسارت احتمالی در حساب دادگستری بسپارد. در این صورت دادگاه قرار تأمین یا دستور موقت صادر خواهد کرد و در صورتی که دادخواست خواهان رد شود خوانده می تواند خساراتی که به وی وارد شده از مبلغ مذکور مطالبه نماید. در هر صورت بلحاظ فوری بودن قرار تأمین خواسته یا دستور موقت بدون اطلاع به خوانده قابل اجرا خواهد بود اما در استرداد جهیزیه اموال مرد نباید توقیف شود. اگر اموال شوهر توقیف شده به اجرای احکام مربوطه مراجعه و اعتراض نماید.

 

سؤال ۵۶- فردی، همسر، پدرزن، مادرزن خود را در تصادف از دست می دهد و از زن خود فرزندی ندارد ولی برادر زن و پدربزرگ و مادربزرگ مادری همسر را دارد. حال تکلیف جهیزیه به چه صورت است؟

 

پاسخ : جهیزیه جزء ماترک همسر مرحومه است و وراث ایشان به نسبت سهم خویش که در گواهی حصر وراثت مشخص است از آن سهم می برند و تعیین تکلیف می شود و ترتیب تقسیم جهیزیه بین وراث با توجه به مقررات مربوط به ارث و رعایت طبقات و درجات آن خواهد بود.

 

سؤال ۵۷- آیا دادن جهیزیه بر عهده پدر عروس می باشد و اگر پدر عروس از دادن جهیزیه خودداری کرد می توان از او شکایت کرد؟

 

پاسخ : چنانچه توافقی در این زمینه شده باشد و پدر زوجه متعهد به آن شده باشد وظیفه اوست که به تعهد خویش عمل کند والا دادن جهیزیه وظیفه و تکلیف قانونی پدر زوجه نمی باشد و با توجه به مفهوم ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی که تهیه اثاث البیت و لباس و سایر مایحتاج زندگی را وظیفه زوج می داند خانواده زوجه در این خصوص تکلیفی ندارند. هرچند رعایت برخی رسوم و عادات نیکو مانند جهیزیه تکریم زوجه است. با این توضیح نمی توان از پدر زوجه شکایت کرد.

 

سؤال ۵۸- اگر مردی تابعیت ایرانی ندارد بدون تحصیل اجازه از مقامات دولت ایران با زن ایرانی ازدواج کند، آیا چون ازدواج واقع شده است ثبت آن در دفتر رسمی ازدواج ممکن است یا باید تحصیل اجازه شود؟

 

پاسخ : طبق مقررات، ثبت ازدواج شرعی الزامی است، بنابراین درصورتی که زوجین بخواهند ازدواج غیر رسمی خود را در دفتر رسمی ازدواج ثبت کنند، تحصیل اجازه از وزارت کشور یا مقاماتی که وزارت مزبور تعیین کرده است ضرورت دارد؛ خواه این اجازه قبل یا بعد از ازدواج شرعی اخذ شده باشد.

 

سؤال ۵۹- زمانی که زن مهریه را به اجرا گذاشته باشد معادل پول آن می توان خانه شوهرش را توقیف کند )در ضمن شوهرش نوشته ای مبنی بر این که خانه ای دارد و در عوض مهریه آن را به زن می دهد و با اثر انگشت و امضاء داده( آیا می شود خانه شوهرش را به جای مهریه بگیرد؟

 

پاسخ : پس از صدور قرار تأمین خواسته معادل مهریه از اموال زوج در صورتی که جزء مستثنیات دین نباشد می توان توقیف و پس از محکومیت زوج وصول نمود اما تنها منزلی که زوج در آن ساکن باشد جزء مستثنیات دین محسوب می گردد و نحوه نگارش نامه مورد اشاره بسیار مهم است و چنانچه زوج منجزاً خانه خود را در قبال مهر زوجه به او واگذار کرده باشد زوجه می تواند انتقال رسمی آن را به خود تقاضا کند در غیر این صورت چنانچه خانه زوج متناسب با زندگی او باشد ازمستثنیات دین محسوب و قابل واگذاری به طلبکار نیست.

 

سؤال ۶۰- نحوه مطالبه قانونی و دریافت مهریه از دیه تعلق گرفته از ناحیه فوت شوهر از وراث به چه صورت است؟

 

پاسخ : با طرح دادخواست حقوقی به طرفیت جمیع وراث می توان مهریه خویش را مطالبه و ضمن آن تأمین خواسته را بخواهید تا زمان رسیدگی دادرسی و اجرای رأی، معادل مهریه توقیف می گردد و مهر زوجه جزء دیون زوج متوفی است و دیه هم جزء ترکه او محسوب است. از این رو براساس ماده ۸۶۸ قانون مدنی وراث قبل از تقسیم ترکه باید دیون متوفی را پرداخت کنند لیکن چنانچه این تقسیم قبل از پرداخت دیون به عمل آمده باشد طلبکاران از جمله زوجه می توانند مطالبات خود را از ورثه به نسبت سهم الارث آﻧﻬا مطالبه کنند.

 

سؤال ۶۱- آیا زن می تواند برای جلب اعتماد شوهر خود دریافت مهریه را از حالت عندالمطالبه به زمان طلاق موکول کند و حق تنصیف دارایی را ببخشد؟

 

پاسخ : هر دو خواسته امکان پذیر است. با مراجعه به دفاتر اسناد و ازدواج صورت می پذیرد و فقط حضور زوجه ضروری است.

 

سؤال ۶۲- آیا می توان کلیه هزینه های طلاق، مهریه، اجرت المثل و .. را اقساط پرداخت نمود و قبل از آن نیز می توانند از طریق دفتر ازدواج و طلاق جدا شوند؟

 

پاسخ : بله، طبق تبصره ۳ ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق اجراء صیغه طلاق و ثبت آن در دفتر موکول به تأدیه کلیه حقوق شرعی و قانونی زن به صورت نقد می باشد مگر با رضایت زوجه یا صدور حکم اعسار زوج. لذا قبل از صدور حکم قطعی اعسار ثبت طلاق در دفتر موردی ندارد

سؤال ۶۳- اگر طلاق به درخواست زوج باشد و زوجه ترک زندگی کرده باشد و تمکین نکند آیا اجرت المثل تنصیف اموال به زوجه تعلق می گیرد؟

 

پاسخ : در صورتی که طلاق به دلیل سوءمعاشرت زوجه باشد )عدم تمکین از مصادیق سوء معاشرت است( زوجه نمی تواند متوسل به شرط تنصیف اموال زوج شود اما اجرت المثل ایام زندگی مشترک به ایشان تعلق می گیرد.

 

سؤال ۶۴- زن چگونه می تواند کلیه حقوق خود اعم از مهریه، نفقه، اجرت المثل را ببخشد؟ آیا در منزل می تواند به صورت دست نوشته بنویسد و سپس در دفاتر اسناد رسمی گواهی امضاء کند تا جنبه قانونی پیدا کند؟

 

پاسخ : بله، می تواند و محکمه پسند خواهد بود.

 

سؤال ۶۵- زن برای اثبات عسر و حرج خود به منظور ارایه دادخواست طلاق به چه مواردی می تواند استناد کند؟

 

پاسخ : عسر و حرج عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه کند و این امری نسبی است.

 

در عین حال، تبصره الحاقی به ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی چند مورد را از مصادیق عسر و حرج دانسته است:

 

۱- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت ۶ ماه متوالی یا ۹ ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه

 

۲- اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلای وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است. در صورتی که زوج به تعهد خود عمل نکند و یا پس از ترک، مجدداً به مصرف مواد مذکور روی آورد، بنا به درخواست زوجه، طلاق انجام خواهد شد.

 

۳- محکومیت قطعی زوج به حبس ۵ سال یا بیشتر

 

۴-ضرب و شتم یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.

 

۵- ابتلاء زوج به بیماری های صعب العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه صعب العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل کند.

 

سؤال ۶۶-در چه مواردی زوجه می تواند از تمکین خودداری نماید ؟

 

پاسخ : در موارد خاصی قانون گذار به زوجه مجوز عدم تمکین داده است ، بدون این که حق نفقه وی ساقط گردد.

 

الف – زمانی که زوجه دارای عذر شرعی باشد مانند این که بیمار باشد .

 

ب – در صورتی که زوج ) مرد (دچار بیماری مقاربتی باشد و زناشویی یا تمکین زوجه موجب سرایت بیماری به وی گردد.

 

ج – در صورتی که زن پس از عقد و قبل از اقدام به زناشویی از ادای آن خودداری نموده و مطالبه مهریه نماید، در این حالت نیز می تواند تا وصول مهریه از ادای وظایف زناشویی امتناع کند .این عمل حق حبس نامیده می شود. لکن چنانچه یک بار اقدام به رابطه زناشویی نمود، نمی تواند از ادامه آن خودداری و یا به سخن دیگر از حق حبس استفاده نماید .

 

د- در حالتی که زوجه در منزل شوهر بیم خطر جسمانی داشته باشد ، مانند این که به دفعات مورد حملات فیزیکی وی قرار گیرد.

 

ه –  اگر زوجه در منزل همسرش بیم خطر مالی داشته و شوهر او را اجبار به تادیه اموالی نماید.

 

و – بالاخره زمانی که در منزل مشترک خطر شرافتی برای زوجه موجود باشد ، در این صورت نیز می تواند از تمکین امتناع نموده ولی از نفقه استفاده نماید .

 

سؤال ۶۷-ناشزه به چه معناست ؟

 

پاسخ : نشوز به معنای سرکشی و نافرمانی کردن است و ناشزه زنی است که از تمکین استنکاف نماید . همان گونه که نشوز در مورد زن مصداق دارد و او را ناشزه می نماید ، در مورد مرد نیز قابل تصور است و در تحریرالوسیله ) جلد چهارم ( قید شده است که اگر مردی حقوق واجبه زن را ندهد و یا نسبت به زن تعدی کند مثلا قسمت شبانه او را ندهد و یا خرجی ندهد ناشز تلقی می شود و اگر حاکم مصلحت بداند او را تعزیر می کند .

 

سؤال ۶۸-زوجه پس از دو سال عقد بدون این که زناشویی واقع شود ، به دلیل کراهت از شوهر ، از ازدواج خودداری می نماید ، چه باید کرد ؟

 

پاسخ : به موجب قانون مدنی ، زوجه ) زن ( مکلف است در منزلی که شوهر برای او تهیه کرده است سکنی گزیند مگر این حق مسکن با زن باشد و بدون عذر شرعی نیز نمی تواند از زناشویی خودداری کند ، لکن می تواند تا زمانی که زوجیت صورت نگرفته با درخواست مهریه از حق حبس استفاده نماید ولی چنانچه از حق حبس استفاده نکرده ، زوج می تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده الزام وی را به تمکین مطالبه نماید و اگر زوجه با صدور حکم دادگاه از اجرای آن خودداری نمود حق نفقه وی ساقط می گردد و زوج نیز در صورت تمایل می تواند با پرداخت حقوق قانونی زوجه از حق طلاق استفاده نموده و یا تقاضای ازدواج مجدد نماید .

 

سؤال ۶۹-آیا برای تمکین مدت و زمان خاصی منظور شده است و یا زوجه تا پایان عمر خویش ملزم به تمکین می باشد؟

 

پاسخ : اساس زندگی زناشویی بر تفاهم و رعایت اصول اخلاقی می باشد و مادامی که زوجین ) زن و شوهر ( در قید حیات باشند و توانایی و قابلیت زناشویی داشته باشند ، زوجه مکلف به تمکین از همسر خود بوده و این امر تابع زمان نمی باشد بلکه از توانایی زوجین متابعت می نماید و چنانچه زوجه بدون عذر شرعی از تمکین خودداری کند نمی تواند از حق نفقه استفاده نماید .

 

سؤال ۷۰-در صورتی که زوجه مطابق قانون حق عدم تمکین داشته و بتواند منزل را ترک نماید آیا می تواند به منزل پدری مراجعت نماید یا محل وی را شوهر تعیین می کند ؟

 

پاسخ : در مواردی که زوجه دارای دلایل قانونی برای عدم تمکین باشد مانند این که بیم ضرر جسمانی موجود باشد ، زن می تواند مسکن جداگانه اختیار نماید و در این صورت هزینه مسکن و به طور کلی نفقه بر عهده شوهر می باشد . اگر طرفین در خصوص مکان مشخصی توافق داشته باشند ، مطابق آن رفتار خواهد شد ، در غیر این صورت ، دادگاه با جلب نظر اقربای نزدیک طرفین منزل را معین می کند و اگر خویشاوندی موجود نباشد ، دادگاه راسا محل مناسبی را تعیین می نماید .

 

سؤال ۷۱-اگر مردی در هفته چند شب در منزل نباشد ، آیا زن می تواند به دادگاه مراجعه نماید ؟

 

پاسخ : زوجه می تواند با مراجعه به داگاه الزام زوج را به انجام تکالیف زوجیت خواستار گردد .

 

سؤال ۷۲-آیا جهیزیه دادن از وظایف قانونی والدین زن و یا شخص وی می باشد؟

 

پاسخ : خیر ، اصولا تهیه وسایل منزل از موارد نفقه است و تکلیف آن بر عهده شوهر است و زوجه می تواند ازبردن جهیزیه به منزل مشترک خودداری نماید ، لکن بر حسب عرف و عادت و به منظور رفع حوایج ضروری اولیه زوجین ، خانواده زوجه یا شخص وی اقدام به تهیه جهیزیه می نمایند.

 

سؤال ۷۳-جهیزیه بدون صورت گرفتن در زمان ازدواج را چگونه می توان ثابت کرد ؟

 

پاسخ : در صورتی که در زمان انتقال جهیزیه به منزل مشترک ، فهرستی تهیه و به امضای زوج برسد ، استرداد آن با مشکلی مواجه نخواهد شد ، در غیر این صورت با شهادت شهودی که اطلاع از اقلام جهیزیه دارند و یا مدارک مربوط به خرید آن می توان در خصوص اثبات وجود جهیزیه اقدام نمود .

 

سؤال ۷۴-آیا در زمان عقد می توان حق مسکن یا اشتغال را از جمله حقوق زوجه قرار داد ؟

 

پاسخ : مطابق ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی چنانچه طرفین توافق و تراضی نمایند ، هر شرطی که خلاف مقتضای عقد نباشد می توان در عقد نامه قید نمود ، شروط یاد شده نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد ، بنابراین می توان شرط کرد زوجه به تحصیل خویش ادامه دهد و یا آغاز به تحصیل نماید و یا به همین شکل در مورد اشتغال .

 

سؤال ۷۵-آیا تضمینی وجود دارد که در کلیه دادگاه ها ، قضات رعایت عدالت نموده و حقوق زنان را اجرا کنند ؟

 

پاسخ : قضات دادگاه ها ملزم به رعایت عدالت می باشند . ضمن این که حفظ بی طرفی نیز از وظایف ایشان است و در مقام قضاوت تفاوتی میان حق زن یا مرد نمی باشد و چنانچه مدارک موجود و مطابق قوانین مدون، هریک از طرفین ذیحق باشند ، قاضی مکلف به صدور رای به نفع وی می باشد.

 

سؤال ۷۶-آیا می توان در سند ازدواج قید کرد که حق طلاق با پدر و مادر زوجه باشد ؟

 

پاسخ : نظر به این که به موجب ماده ۹۵۹ از قانون مدنی هیچ کس نمی تواند حق بهره مندی یا اجرای تمام یا قسمتی از حقوق مدنی را از خود سلب نماید ، زوجه نیز نمی تواند حق طلاق را از شخص خود ساقط و به والدین واگذار کند، لکن می تواند به پدر و مادر خویش وکالت در طلاق تفویض نماید و این وکالت لزوما باید با حق توکیل به غیر باشد تا مشارالیهما بتوانند با استفاده از وکیل دادگستری در خصوص مورد اقدام نمایند.

 

سؤال ۷۷-آیادر مورد ترک زندگی خانوادگی توسط مرد، قانونی وجود دارد و آیا زن و فرزند می توانند اقدام نمایند ؟

 

پاسخ : بند هشتم از شرط دوم عقدنامه مربوط به زمانی است که زوج زندگی خانوادگی را بدون عذر موجه ترک کند ، تشخیص موجه بودن عذر با دادگاه می باشد یا شش ماه متوالی غیبت نماید. این شرط چنانچه توسط زوجین امضاء شده باشد، موجب طلاق است ، ضمنا زن و فرزند می توانند در مورد نفقه اقدام نمایند، چنانچه اموالی از زوج موجود باشد از طریق آن نفقه پرداخت خواهد شد .

 

سؤال ۷۸-آیا در زمان عقد می توان شرط نمود که در هنگام فوت یا طلاق زوج ، نیمی از اموال وی به همسرش تعلق یابد ؟

 

پاسخ : بند اول سند نکاح مربوط به اختصاص نیمی از اموال زوج به زوجه است ، البته در زمان طلاق و شامل فوت شوهر نمی شود، ضمنا تعلق نیمی از اموال دارای شرایطی است که در سوالات دیگر پاسخ داده شده است.

 

سؤال ۷۹-اگر زوجه به موجب وکالتنامه ای حق طلاق داشته باشد ، آیا می تواند مهریه خود را دریافت کند و یا باید بذل نماید ؟

 

پاسخ : طلاق در مورد سوال تابع وکالتی است که تفویض شده است ، لذا اگر به موجب وکالتنامه حق طلاق با دریافت مهریه باشد ، قابل وصول و در غیر این صورت غیر قابل دریافت است ، لکن معمولا به منظور جلوگیری از رجوع مرد ، حتی اگر قابلیت دریافت داشته باشد قسمتی از آن بذل می گردد تا نوع طلاق مانع از رجعت زوج باشد .

 

سؤال ۸۰-اگر خانمی معتاد باشد ، در زمان طلاق آبا باید مهریه وی را پرداخت نمود ؟

 

پاسخ : مهریه در هر حال دینی است که بر ذمه شو هر قرار دارد و از زمانی که صیغه عقد جاری گردیده و سند ازدواج به امضای وی رسید ، متعهد به پرداخت آن می باشد .

 

سؤال ۸۱-خانمی ۲۵ سال قبل بدون مهریه ازدواج کرده و اخیرا متوجه شده است که شوهرش بدون اطلاع وی املاکی خریداری نموده ، آیا می تواند مهریه مطالبه کند ؟

 

پاسخ : در مواردی که زوجه بدون تعیین مهریه اقدام به زناشویی می کند ، می تواند با مراجعه به دادگاه خانواده تقاضای مهرالمثل نماید .مهرالمثل با توجه به حال زن از حیث شرافت خانوادگی و وضعیت وی از جهت تحصیلی و خانوادگی در مقایسه اقران و اماثل یعنی هم ترازان، زوجه تعیین می گردد.

 

سؤال ۸۲-آیا خانمی که قصد جدایی ندارد می تواند مهریه مطالبه نماید ؟

 

پاسخ : چنانچه مهریه مافی القباله حال و عندالمطالبه باشد ، زوجه از زمان عقد می تواند آن را مطالبه نماید و وصول مهریه ملازمه با طلاق ندارد .

 

سؤال ۸۳-آیا در طلاق توافقی ، مهریه ، نفقه و نیمی از اموال به زوجه تعلق می گیرد ؟

 

پاسخ : طلاق توافق تابع توافق طرفین است و به هر نحوی که رضایت داشته باشند اجرا می شود . اگر طرفین در مورد نفقه و مهریه و نیمی از اموال توافق نموده باشند ، دادگاه نیزتوافق آن ها را محترم می شمارد .

 

سؤال ۸۴-چنانچه مهریه ملک مسکونی باشد ، وضعیت آن چگونه است ؟ آیا در سند قید می شود ؟

 

پاسخ : مهریه که ملک مسکونی باشد باید قطعا در سند ازدواج قید و به امضای مالک برسد ) زوج یا هر شخص دیگری که ملک خود را مهریه زوجه قرار می دهد ( سردفتر ازدواج نیز مکلف به دفتر اسناد رسمی اطلاع دهد تا تشریفات ثبتی آن نیز صورت پذیرد .

 

سؤال ۸۵-آیا راهی برای مقابله با درخواست اعسار مردی که پزشک است و دارای همسر و سه فرزند می باشد ، وجود دارد ؟

 

پاسخ : اگر اموالی از مدعی اعسار قابل شناسایی باشد ، می توان با ارایه آن به دادگاه ملائت وی را ثابت کرد ، علاوه بر آن چنانچه شهود معارض نیز اطلاع از دارایی زوج داشته باشند می توانند در دادگاه ادای شهادت نمایند .

 

سؤال ۸۶-آیا می توان در سند ازدواج ربع سکه را به عنوان مهر قرار داد یا لزوما باید تمام سکه باشد ؟

 

پاسخ : مهریه با توافق و تراضی طرفین تعیین می گردد ، بنابراین هر آنچه دارای مالیت باشد می توان به عنوان مهر تعیین نمود ، ربع سکه نیز دارای مالیت است و قابلیت قید در سند را دارد .

 

سؤال ۸۷-اگر میزان مهرتعیین شده در زمان عقد بالا باشد ، آیا پس از عقد زوج می تواند از زوجه سندی مبنی بر دریافت مهریه یا بذل آن دریافت کند ؟

 

پاسخ : چنانچه زوجه راضی به این امر باشد می تواند به دفترخانه مراجعه و اقرار به بذل ) بخشش ( یا وصول تمام یا قسمتی از مهریه نماید .

 

سؤال ۸۸-مهریه خانمی هفتاد سکه بوده که سی و پنج سکه آن بر ذمه پدر شوهر بوده است و مشارالیه با اکراه و تهدید زوجه را اجبار به تنظیم سند عادی مبنی بر دریافت آن نموده است ، آیا در دادگاه قابل مطالبه می باشد ؟

 

پاسخ : چنانچه زوج در دادگاه اثبات نماید که سند عادی با اکراه و تهدید از وی اخذ شده است ، قابل وصول است مضافا به این که سند عادی در قبال سند نکاح که یک سند رسمی است فاقد ارزش و اعتبار قانونی می باشد.

 

سؤال ۸۹-اگر زوج به منظور عدم پرداخت مهریه ، اقدام به انتقال اموال خویش نماید و زوج در زمان مطالبه مواجه با عدم مال شود ، چه باید کرد ؟

 

پاسخ : اگر اثبات شود که انتقال اموال صوری بوده و زوج به منظور عدم پرداخت مهریه ، اقدام به انتقال اموال نموده است ، به عنوان فراراز دین در مراجع ذیصلاح قابل تعقیب بوده و اسناد نیز با رعایت موازین قانونی ابطال می گردد .

 

سؤال ۹۰-پدری هفتاد و پنج ساله با خانمی چهل و هشت ساله ازدواج نموده و منظور از ازدواج نگهداری پدر بوده است در حالی که خانم در این خصوص اقدام نمی کند ، آیا در صورت طلاق مهریه به وی تعلق می گیرد ؟

 

پاسخ : در هر حالت و هر صورت مهریه به زوجه تعلق می گیرد ، زیرا از زمان وقوع عقد نکاح مهر دینی است بر ذمه شوهر که در صورت مطالبه ملزم به پرداخت آن می باشد .

 

سؤال ۹۱-آیا عقد موقت عملاً به ضرر زنان نمی باشد ؟

 

پاسخ : چنانچه عقد موقت با رعایت موازین و شرایط قانونی صورت پذیرد ، از جمله با مهریه معلوم و مدت معلوم و حسب ماده ۹۹۳ از قانو ن مدنی به ثبت برسد تا اگر فرزند یا فرزندانی حاصل این وصلت شدامکان دریافت شناسنامه داشته باشند و نسب آنان به پدر قابل اثبات باشد، ضرری متوجه زن نمی گردد به ویژه اگر در زمان عقد موقت پرداخت نفقه نیز شرط شود

 

 

سؤال ۹۲-خانمی همسرش دیوانه است و این امر به اثبات رسیده ، آیا بدون گرفتن طلاق می تواند صیغه یک مرد زن دار شود ؟

 

پاسخ : زن شوهردار تحت هیچ عنوان نمی تواند ازدواج نماید ، اعم از دائم یا موقت ، ولو این که همسر وی دچار جنون بوده و جنون وی نیز اثبات شده باشد . مطابق ماده ۱۰۵۰ از قانون مدنی هرکس زن شوهر دار را با علم و آگاهی به این که دارای همسر است و یا در عده طلاق یا وفات است ، به عقد خود درآورد عقد باطل و آن زن بر شخص حرام ابدی می شود و اگر عقد از روی جهل واقع شود عقد باطل ولی حرمت ابدی حاصل نمی شود ، به این معنی که اگر خانم پس از طلاق و گذشت ایام عده اراده کند می تواند ازدواج نماید. ماده حسب ماده ۶۴۴ از قانون مجازات اسلامی نیز هر زنی که در قید زوجیت یا عده دیگری است، به عقد شخص دیگری درآید در صورتی که زناشویی صورت نگرفته باشد و هر مردی که زن شوهردار یا زنی را که در عده دیگری است برای خود تزویج نماید در صورتی که منتهی به مواقعه ) زناشویی به معنای خاص خود ( نشده باشد به حبس از شش ماه تا دو سال و یا از سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می گردد . قابل ذکر است که این مجازات در صورتی است که عمل عالما صورت گیرد.

 

سؤال ۹۳-آیا مرد می تواند بدون اجازه همسر اول اقدام به عقد موقت نماید ؟

 

پاسخ : مرد می تواند اقدام به عقد موقت نماید و در این خصوص نیازی به اجازه همسر اول نمی باشد .

 

سؤال ۹۴-اگر مردی بعد از بیست سال زندگی زناشویی و داشتن دو فرزند ، زن دیگری را به عقد موقت درآورده و به همسر و فرزند خود نفقه ای ندهد چه می توان کرد ،آیا همسر اول می تواند مهریه خود را مطالبه نماید ؟

 

پاسخ : همسر اول می تواند مطابق قانون در خصوص وصول مهریه خویش اقدام نماید ، مضافا به این که نفقه نیز از طرق کیفری و مدنی قابل مطالبه است و فرزندان نیز چنانچه به سن قانونی رسیده باشند شخصا می توانند برای مطالبه نفقه اقدام نمایند و در غیر این صورت مادر ایشان از طریق مراجع ذیصلاح اقدام می نماید.

 

سؤال ۹۵-اگر زوج بدون اجازه همسر اول اقدام به تجدید فراش نماید آیا زن می تواند طلاق بگیرد و در صورت اقدام برای طلاق آیا زوجه می تواند مهریه خود را وصول نماید ؟

 

پاسخ : یکی از شروط ضمن عقد ازدواج حق طلاق زوجه در صورت ازدواج شوهر بدون رضایت همسر اول و یا عدم رعایت عدالت فیمابین زوجات می باشد ،مضافا به این که ماده ۱۷ قانون حمایت خانواده نیز چنین حقی را برای همسر اول محفوظ دانسته است و در این موارد مهریه نیز قابلیت وصول دارد.

 

سؤال ۹۶-اگر زوجه اطلاع یابد که همسرش ازدواج موقت نموده و علاوه بر آن با منشی خود نیز رابطه دارد ، چگونه می تواند تقاضای طلاق نماید که حق و حقوق ۲۸ سال زندگی خود را نیز دریافت نماید ؟

 

پاسخ : زوجه در هرحال می تواند حق و حقوق خود را که عبارت از مهریه و نفقه و اجرت المثل می باشد ، مطالبه ووصول نماید ، به ویژه که در حال حاضر با الحاق تبصره ای به ماده ۳۳۶ از قانون مدنی در زمان زندگی مشترک و یا فوت همسر نیز می توان اجرت زحماتی را که در منزل زوج متحمل شده است دریافت نماید .

 

سؤال ۹۷-چنانچه زوج سه دانگ از ملک خود را به همسرش منتقل نموده و پس از بیست و هشت سال اقدام به جدایی نماید آیا می تواند ملک را مسترد نماید ؟

 

پاسخ : ملکی که توسط زوج به همسرش انتقال قطعی یافته ، قابل استرداد نمی باشد.

 

سؤال ۹۸-وضعیت نفقه در مورد خانمی که شاغل است ، چگونه است و آیا زوجه می تواند در صورت ترک انفاق ، اقدام قانونی نماید ؟

 

پاسخ : به موجب ماده ۱۱۱۸ از قانون مدنی زوجه مستقلا می تواند در اموال خود هر تصرفی را که لازم بداند ، انجام دهد و نفقه وی نیز حسب ماده ۱۱۰۷ از قانون مدنی بر عهده شوهر است ، لذا چنا نچه زوج ترک انفاق نماید ، زوجه می تواند از طرق قانونی مطالبه نماید .

 

سؤال ۹۹-اگر مردی نفقه همسر خود را در حد خوراک و پوشاک و مسکن بدهد ، آیا زوجه می تواند برای مایحتاج شخصی خود تقاضای نفقه نماید ؟

 

پاسخ : به موجب ماده ۱۱۰۷ اصلاحی از قانون مدنی نفقه شامل کلیه نیازها و مایحتاج متعارف زوجه می باشد ، لذا اگر زوج صرفا هزینه خوراک و پوشاک و مسکن را پرداخت نماید ، زوجه می تواند مخارج سایر مایحتاج متعارف خود را از قبیل لوازم بهداشتی یا دارو و درمان مطالبه نماید .

 

سؤال ۱۰۰-آیا به خانمی که صرفا عقد کرده ولی با همسرش در زیر یک سقف قرار نگرفته ، نفقه تعلق می گیرد ؟

 

پاسخ : از زمانی که صیغه عقد جاری می شود ، زوجه حق نفقه دارد .

 

سؤال ۱۰۱-اگر مردی شش ماه از پرداخت نفقه خودداری نماید ، آیا زوجه حق طلاق دارد ؟

 

پاسخ : چنانچه زوج از پرداخت نفقه استنکاف نماید ، زوجه می تواند به مراجع ذیصلاح کیفری و یا حقوقی مراجعه و تقاضای نفقه نماید و اگر زوج با صدور حکم دادگاه نیز از پرداخت آن خودداری نموده و یا عاجز از پرداخت باشد ، زوجه به موجب ماده ۱۱۲۹ از قانون مدنی و یا شرط اول بند دوم عقد نامه تقاضای طلاق نماید.

 

سؤال ۱۰۲-اگر نفقه ای که مرد پرداخت می کند بسیار ناچیز باشد که امور زندگی خانواده اداره نشود ، تکلیف زوجه چیست ؟

 

پاسخ : زوجه می تواند از طریق مراجع ذیصلاح کیفری یا حقوقی اقدام نماید و دادگاه با جلب نظر کارشناس مربوط ، میزان نفقه را تعیین می نماید .

 

سؤال ۱۰۳-اجرت المثل چیست ؟

 

پاسخ : تبصره ۶ از ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق که در سال ۱۳۷۱ در مقام رفع اختلاف مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسید در مورد زمانی است که شوهر اقدام به درخواست طلاق نماید و این درخواست ناشی از تخلف زوجه از وظایف زناشویی یا سوء رفتار زوجه نباشد ، در این صورت زوج مکلف است که اجرت زحماتی را که زوجه در طول زندگی مشترک متحمل شده است ، در زمان طلاق بپردازد ، میزان اجرت المثل استحقاقی توسط کارشناس تعیین می گردد .

 

سؤال ۱۰۴-انتقال نیمی از اموال زوج به زوجه چگونه است ؟

 

پاسخ : در بند اول عقد نامه قید شده است که هرگاه طلاق به درخواست زوجه نبوده و طبق تشخیص دادگاه درخواست طلاق ناشی از وظایف همسری یا سوء رفتار و اخلاق وی نباشد ، زوج مکلف است تا نصف دارایی موجود خود را که در ایام زناشویی با او به دست آورده یا معادل آن را طبق نظر داگاه بلاعوض به زوجه منتقل نماید چنانچه ملاحظه می شود این بند دارای چند شرط است : الف – درخواست طلاق از جانب زوج باشد ، بنابراین اگر زوجه به هر دلیلی درخواست طلاق نماید، مشمول این بند نمی باشد.

 

ب – درخواست طلاق به دلیل سوء رفتار زوجه یا تخلف وی از وظایف زناشویی نباشد.

 

ج – اموال در زمان زندگی مشترک حاصل شده باشد ، لذا چنانچه زوج قبل از ازدواج دارای اموالی باشد، قابل انتقال به زوجه نمی باشد.

 

د – در این بند قید شده است تا نیمی از اموال منتقل می گردد ولذا محتمل است که دادگاه به یک سوم اموال یا کمتر یا نصف آن

 

رای صادر نماید.

 

سؤال ۱۰۵-اگر زنی شاغل بوده و از ابتدای زندگی مشترک ، در منزل شوهر و خارج از منزل مشغول باشد وضعیت اجرت المثل وی چگونه است ؟

 

پاسخ : اجرت المثل با توجه به مدت زناشویی و اقداماتی که زوجه در انجام امور منزل ، فرزندان و تحصیلات آن ها و مخارجی که زوجه متحمل شده است ، تعیین می گردد .

 

سؤال ۱۰۶-آیا زوجه در قبال کارهای منزل ، نگهداری و شیردادن فرزند تعهدی دارد ؟

 

پاسخ : زوجه تعهدی در انجام امور منزل مثل پخت و پز ندارد ، لکن عرف و عادت و اخلاق اقدام به این امور را بر عهده زوجه ﻧﻬاده است . در مورد شیر دادن فرزند چنانچه بغیر از شیر مادر امکان دیگری وجود نداشته باشد ، مادر مکلف به شیردهی می باشد .

 

سؤال ۱۰۷-اگر زوج به همسر خود وکالت داده و به خارج از کشور رود آیا زوجه می تواند اموال او را بفروشد و یا به خود منتقل کند ؟

 

پاسخ : زوجه صرفا در حدود وکالتی که به او داده شده است ، اقدام می نماید وچنانچه در وکالت نامه فروش یا انتقال به خود قید شده باشد ، می تواند در این خصوص اقدام نماید و در غیر این صورت اختیاری ندارد .

 

سؤال ۱۰۸-اگر پدری متواری بوده و طلاق غیابی واقع شده و حضانت طفل به مادر واگذار شده باشد ، آیا مادر می تواند ازدواج نماید ؟

 

پاسخ : با ازدواج مجدد مادر حضانت از وی سلب می گردد ، لکن در صورت متواری بودن پدر ، چنانچه خبری از وی نبوده و عدم دسترسی به وی طولانی باشد مادر می تواند با مراجعه به اداره سرپرستی به عنوان امین موقت تعیین و حضانت طفل را برعهده داشته باشد .

 

سؤال ۱۰۹-اگر مردی در مورد فرزندان وکالت بلاعزل به مادر داده باشد ، آیا مادر می تواند تقاضای قیمومت نماید ؟

 

پاسخ : حق قیمومت صرفا با فوت پدر حاصل می شود و چنانچه پدر در قید حیات باشد ، نمی توان از این حق استفاده نمود .

 

سؤال ۱۱۰-چنانچه حضانت فرزندان ) دو فرزند ( در زمان طلاق به مادر واگذار شده باشد ، آیا مادر می تواند ازدواج نماید ؟

 

پاسخ : ازدواج مجدد مادر از موارد سلب حضانت اوست ، بنابراین مادام که حضانت را برعهده دارد ، نمی تواند ازدواج نماید .

 

سؤال ۱۱۱-در صورتی که پدر معتاد و مجهول المکان بوده و جد پدری نیز در قید حیات نباشد ، مادر در چه سنی می تواند تقاضای قیمومت نماید ؟

 

پاسخ : مادر می تواند از طریق اداره سرپرستی تقاضای امین موقت نماید و حضانت فرزندان را عهده دار باشد. غیبت مرد موجب قیمومت نبوده و تنها با فوت وی می توان تقاضای قیمومت نمود .

 

سؤال ۱۱۲-آیا حضانت فرزند شش ساله پس از فوت پدر به عهده پدر بزرگ )جد پدری ( است ، یا مادر ، وضعیت نفقه فرزند چگونه است ؟

 

پاسخ : پس از فوت پدر حضانت به هرحال به موجب قانو ن حق واگذاری فرزندان شهید و متوفی ، بر عهده مادر است و نفقه فرزند یا فرزندان توسط کارشناس تعیین و به مادر تسلیم می گردد ، لکن اموری که ناشی از ولایت است مانند اجازه ازدواج یا خروج از کشور و یا خرید و فروش ملک با جد پدری می باشد .

 

سؤال ۱۱۳-اگر پدر در قبال فرزندان متعهد به پرداخت نفقه بوده ، لکن پس از مدتی به دلیل بیکاری از ادای آن خودداری کند ، چه باید کرد ؟

 

پاسخ : به مصداق لایکلف الله نفسا الا وسعها ، هر کس به میزان توانایی خویش مسئول است و در مورد نفقه فرزند نیز استطاعت و توانایی پدر لحاظ می گردد.

 

سؤال ۱۱۴-اگر مادری از دخترش وکالت داشته باشد ، آیا می تواند به دلیل عدم صلاحیت داماد حضانت نوه خود را بر عهده گیرد ؟

 

پاسخ : مادر بزرگ چنانچه وکالت در توکیل داشته باشد می تواند از طریق وکیل دادگستری اقدام نموده و در صورت اثبات عدم صلاحیت پدر ، بدوا مادر مکلف به نگهداری طفل می باشد و اگر مادر فاقد قدرت و توانایی باشد ، مادر بزرگ چنانچه دارای صلاحیت باشد عهده دار حضانت می گردد .

 

سؤال ۱۱۵-اگر طفل پس از طلاق با پدر زندگی نموده و حاضر به ملاقات مادر نباشد آیا می توان از دادگاه ملاقات اجباری گرفت ؟

 

پاسخ : مادر می تواند با مراجعه به دادگاه ، نحوه ملاقات را تعیین نماید لکن در خصوص مورد لازم است با ظرافت و رعایت اصول روانشناختی چنانچه طفل مایل باشد اقدام نمود تا در این رهگذر آسیبی متوجه طفل نگردد .

 

سؤال ۱۱۶-اگر مردی در اثر بیماری بدبینی همسرش را مورد آزار جسمی و روحی قرار داده و او را حبس نماید ، آیا زوجه می تواند ادعای خود را مبنی بر بیماری همسرش ثابت کرده و اقدام به طلاق نماید ؟

 

پاسخ : دادگاه خانواده با معرفی زوج به پزشکی قانونی در مورد صحت وسقم ادعای زوجه بررسی و چنانچه حسب نظریه پزشک قانونی زوج دارای بیماری روانی باشد به نحوی که ادامه زندگی موجب عسر و حرج زوجه گردد حکم به طلاق و جدایی صادر خواهد شد ، ضمنا زوجه نیز می تواند جهت اثبات ادعای خویش از گواهی های پزشکی مبنی بر ضرب و جرح وی توسط همسرش در دادگاه استفاده نماید.

 

سؤال ۱۱۷-اگر زوج به همسرش وکالت در طلاق تفویض نماید ، آیا خود نیز می تواند از این حق استفاده کند ؟

 

پاسخ : اصولا وکالت تفویض اختیار در امری است که شخص خود قادر به انجام آن باشد ، بنابراین اگر زوج به زوجه وکالت در طلاق داده شخصا نیز می تواند اقدام به طلاق نماید ، مضافا به این که مطابق ماده ۹۵۹ از قانون مدنی هیچ کس نمی تواند حق استفاده یا اجرای تمام یا قسمتی از حقوق مدنی را از خود سلب نماید .

 

سؤال ۱۱۸-در مورد ناتوانی جنسی زوج چه باید کرد ، آیا می توان در مورد طلاق اقدام نمود ؟

 

پاسخ : چنانچه ناتوانی جنسی قبل از عقد موجود بوده و زوجه پس از عقد آگاه شود، در حالی که حتی یک بار زناشویی واقع نشده باشد ، زوجه باید بلافاصله اقدام به فسخ عقد ازدواج نماید، لکن اگر پس ازمدتی حادث شود زوجه می تواند با استفاده از ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی به عنوان عسر و حرج اقدام به طلاق نماید.

 

سؤال ۱۱۹-چنانچه شوهری نسبت به همسرش ایراد ضرب و جرح داشته باشد ، چگونه می توان ثابت کرد و آیا از موارد طلاق تلقی می گردد ؟

 

پاسخ : اگر آثار ضرب و جرح در بدن زوجه نمایان باشد ، می تواند با مراجعه به پزشکی قانونی کواهی دریافت و اقدام به شکایت کیفری نماید و از شهودی که حاضر و ناظر برخورد فیزیکی و آزار جسمی باشند در دادگاه استفاده نماید . در خصوص طلاق نیز تحت عنوان عسر و حرج می توان اقدام نمود .

 

سؤال ۱۲۰-میزان ارث زوج و زوجه چگونه است ؟

 

پاسخ : اگر زوجه فوت نموده و تنها وارث وی شوهرش باشد، به سخن دیگر فاقد فرزند و پدر و مادر و غیره باشد، زوج مالک تمام ارث زوجه می شود. اگر زوج فوت نموده و زوجه تنها وارث وی باشد به میزان ربع از تمام اموال منقول و غیر منقول ارث می برد و مابقی حکم اموال بلاوارث را دارد . در موارد فوق چنانچه هریک از زوج یا زوجه وصیت نموده باشد و یا مدیون باشد ، پس از کسر دیون به ترتیبی که قانون تعیین نموده است و بعد از کسر آنچه وصیت شده است، ارث به زوج یا زوجه می رسد.

 

سؤال ۱۲۱-سهم همسر دوم پس از مرگ زوج چیست ، اگر فرزند نداشت باشند به چه نحوی تقسیم می شود؟

 

پاسخ : سهم زوجه اگر فرزندی از متوفی باقی نباشد ربع از ماترک است ) پس از کسر وصیت و دیون ( و اگر فرزند باقی باشد یک هشتم از ماترک به صورت فوق است ، این سهم مابین دو همسر به تساوی تقسیم می گردد.

 

سؤال ۱۲۲-آیا پدر و مادر می توانند سهم پسر و دختر خود را مساوی قرار دهند ؟

 

پاسخ : سهم الارث پسر دو برابر دختر میباشد، لکن چنانچه پدر و مادری وصیت نمایند که به طور تساوی ارث ببرند، صرفنظر از این کسی بیش از ثلث مال را نمی تواند وصیت کند و یا کسی را از ارث محروم کند ، اگر این وصیت مورد قبول ورثه قرار گیرد قابل اجراست.

 

سؤال ۱۲۳-پدری در زمان حیات خود تنها دارایی خود را عبارت از یک باب خانه بوده به پسرش منتقل کرده است و پس از فوت وی مالی برای سایر فرزندان و زوجه باقی نمانده است ، آیا می توان با مطالبه مهریه مادر خانه ای را که به نام پسر است فروخت و مهریه را وصول کرد ؟

 

پاسخ : مطابق قانون هر مالکی در مایملک خود حق هرگونه دخل و تصرف را دارد، پدر نیز می تواند در زمان حیات خویش، ملک خود را به فرزندش یا هر شخص دیگری منتقل نماید و اگرچه مهریه قابل مطالبه است، لکن در زمانی که مالی از متوفی باقی مانده باشد . مهریه را نمی توان از طریق فروش مال دیگری وصول نمود.

 

سؤال ۱۲۴-پدری دو دانگ از مغازه خود را به پسرش منتقل کرده است ، آیا می توان آن را مسترد نمود ؟

 

پاسخ : چنانچه با میل و رضایت خویش ، انتقال قطعی داده است قابل استرداد نمی باشد .

 

سؤال ۱۲۵-زوج منزل شخصی خود را به موجب وصیت نامه رسمی به همسرش تخصیص داده است ، آیا ورثه می توانند ادعایی داشته باشند ؟

 

پاسخ : هر شخصی قادر است نسبت به ثلث( یک سوم) مال خویش وصیت نماید ، چنانچه ملک مزبور در حد ثلث مال متوفی باشد ورثه نمی توانند مدعی شوند و اعتراضی نمایند ، لکن اگر بیش از ثلث ماترک متوفی باشد ، نسبت به ثلث نافذ و بقیه آن به موجب قانون مابین ورثه تقسیم خواهد شد ، لکن چنانچه ورثه موافق بوده و وصیت را تنفیذ نمایند قابل اجراست به سخن دیگر رضایت ورثه ملاک عمل است ، اگر موافق باشند مشکلی نخواهد بود .

 

سؤال ۱۲۶-آیا ماترک مادر ) اموال باقی مانده پس از فوت ( به طور تساوی فیمابین دختر و پسر تقسیم می گردد ؟

 

پاسخ : با رعایت سهم پسر، دو برابر دختر تقسیم می شود.

 

سؤال ۱۲۷-آیا پدر می تواند به موجب وصیت نامه اموال خود را مابین همسر و فرزندان تقسیم نموده و دو فرزند خود را از ارث محروم نماید ؟

 

پاسخ : مطابق ماده ۸۳۷ از قانون مدنی اگر کسی به موجب وصیت یک یا چند نفر از ورثه را از ارث محروم نماید ، وصیت وی نافذ نمی باشد ، به این معنا که اگر کسانی که از ارث محروم شده اند موافقت نمایند ، وصیت قابل اجراست و در غیر این صورت نسبت به ثلث آن نافذ است ، لکن چنانچه در زمان حیات خویش اموال را به تعدادی از فرزندان انتقال قطعی دهد، فاقد ایراد قانونی است.

 

سؤال ۱۲۸-سه دانگ از منزلی به نام پدر و سه دانگ دیگر به نام مادر می باشد ، آیا پس از فوت ایشان پدر بزرگ و مادر بزرگ و عمو و عمه ودیگران وارث تلقی می شوند؟

 

پاسخ : در صورت وجود فرزند، عمو و عمه از ارث محروم می باشند ، لکن به هرحال جد مادری و پدری نسبت به سهم خود ارث می برند.

 

سؤال ۱۲۹-اگر مردی اموال خود را به پدرش منتقل نماید ، تکلیف همسر وی چه می شود؟

 

پاسخ : اگر در زمان حیات خویش نسبت به انتقال اموال اقدام نماید، زوجه پس از فوت شوهر می تواند از مابقی اموال ارث ببرد و چنانچه مالی باقی نباشد، زوجه سهمی نخواهد داشت.

 

سؤال ۱۳۰-اگر کسی که تقاضای اجرائیه کرده، از ادامه اجرا منصرف شود و یا با طرف به توافق برسد و یا از مطالبه طلب خود مثلاً مهریه، به علت این که مشکل خانوادگی حل شده، صرف نظر کند؛ تکلیف حق الاجرا چه می باشد؟

 

پاسخ : پس از ابلاغ اجرائیه، حق الاجرا حتماً وصول می شود و حق الاجرا به عنوان حقوق دولت با مصالحه طرفین یا انصراف متقاضی منتفی نمی شود. فقط در رابطه با اجرای مهریه، به جهت تسهیل مصالحه زوجین، براساس قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت، چند سالی است که اگر از اجرای مهریه صرفنظر شود، دیگر حق الاجرا دریافت نمی شود

 

با تشکر از آقای پشنگ پور